Fahrettin Ege "Dünya Savaşı Makinesi"

Sosyal bilimlerin alanı, fen bilimlerindeki gibi görece kapalı değil, açık sistemdir. Sistemin

açık oluşu, aynı maddi koşullara farklı yorumların getirilebilmesi, ortaya farklı soruların ve

cevapların atılabilmesi sonucunu doğurur. Bunu kabaca, farklı toplumların ve insanların

varlığıyla gösterebiliriz. Ama sistemin açık olması, işin içinde insanların olması, sistemin

kafasına buyrukluğu anlamına gelmez. Örneğin, sosyal örgütlenmelerin geliştirdikleri düzenli

davranışlar bazen kapalı bir sistem gibi işleyebilir; yapı içinde, tamamen tesadüfi bir durum

yoktur. Bu bağlamda, maddi gerçeklikteki mekanizmaların varlığı, mekanizmaların hangi

koşullarda nasıl işlediği, hangi faaliyetlerin nasıl sonuçlandığı, nedensel açıklamadan muaf

tutulamaz. Nihayetinde, evrensel bir düzenlilik ortaya konamasa da, sosyal bilimler alanında

nedensel açıklamaların getirilebileceği boyutlar mevcuttur.

Bunları neden anlattık? Şöyle soralım. Sözde evrensel bir doğrunun ortaya atıldığı ve bunun

peşinden gelen siyasi taleplerin veya askeri işgallerin, gerçekte ne derece evrensel dayanakları

vardır? Evrensel özgürlük ve demokrasi söylemiyle Irak işgalinin meşrulaştırılması, açık bir

sistem içindeki tekil bir eylemdi mesela. Ancak açık bir sistem içindeki düzenliliklere de

vurgu yaptık; işte burada, bahsettiğimiz nedensel açıklamalar kısmı devreye giriyor. Zira

küresel emperyalizm kendisini sistematik olarak yeniden ürettiğinde, düzenlilikler ve

nedensel açıklama getirilebilecek mekanizmalar söz konusu olmaya başlar. Bunlardan biri,

Fahrettin Ege’nin “Dünya Savaşı Makinesi” adlı eserinde kavramsallaştırdığı, karşımıza çok

katmanlı bir yapı halinde çıkan emperyalist mekanizma.

Dünya Savaşı Makinesi, küresel emperyalizm ve katman katman kendisine dahil ettiği yapılar

biçiminde varlığını sürdüren, öte yandan kendisini yeniden üretmeye muktedir bir “mega-

yapı” olarak karşımıza çıkıyor. Bu yapının ya da makinenin hedefi, Atlantik cephesinde

mevzilenmiş küresel emperyalist kutup karşısında bulunan/savaşan her şey. Bahsi geçen

katmanlar için başta değindiğimiz sözde evrensel değerlere geri dönebiliriz. Açık bir sistem

olan sosyal dünya içinde Dünya Savaşı Makinesi, kendi içsel mekanizmalarını farklı

biçimlerde kurmakta ve yeniden üretmektedir. Örneğin makinenin “demokrasi”ye atfettiği

evrenselliği ele alalım. Dünya Savaşı Makinesince pompalanan “evrensel demokrasi”

söylemi, sosyal dünyanın kapalı bir sistemmiş gibi ele alındığı bir kurgu içinde işlemektedir.

Burada kurgulanan neden-sonuç ilişkisi, tek bir soruya tek bir cevap imkanı veriyor gibi

düşünülmelidir. Yani tek bir şansınız var. Ya dünya savaşı makinesinin dayattığı demokrasi

anlayışına dahil olursunuz ya da onun tarafından yok edilirsiniz.

O halde Dünya Savaşı Makinesi, emperyalizm ile beraber ikili bir katman oluştururken,

işleyebilmesi için ihtiyaç duyduğu üçüncü katman ise postmodern oryantalizm oluyor. Bu

katman, makinenin üçüncü dünyayı kendine bağlarken başvurduğu söylemin sağ ve sol siyasi

kanatlar içinde üretimini mümkün kılarken, aynı zamanda geleneksel ve modern oryantalizmi,

demokrasi ve insan hakları tanımları altında yeniden üretmeye yarıyor.

Gelelim makinenin parçalanmasına. Yazar, postmodern oryantalist katmanın, emperyalist

katmanın ve Dünya Savaşı Makinesi olarak adlandırdığı katmanın az çok eşzamanlı

sökümünü, sadece toplumsal devrim olarak ifade etmiyor. Veya diyebiliriz ki, “devrim”

kavramını “savaş” gibi daha genel bir tanımın içine sarmalıyor. Çünkü asıl mesele, Dünya

Savaşı Makinesinin ortadan kalkma olasılığının belirdiği kıtalar-arası savaş durumunda,

devrimin nasıl ve ne yönde müdahil olduğu ile ilgili.

Dünya Savaşı Makinesi, jeopolitiğin kitleler için öneminin tartışmaya açıldığı bir trajedinin de

peşinden bu satırları eklemeye vesile oldu. Örneğin; Aleksandr Dugin, dünyanın jeopolitik

haritasının tek kutuplu Atlantikçi eğilime aslında bir direnç gösterdiğini belirtmektedir.

Direncin varlığını garanti olarak görmese de, Avrasyacı strateji çerçevesinde izlenmesi

gereken yolun aciliyet ve öneminden vurgu kalkmıyor elbette. Avrasyacı modelin ortaya

koyduğu entegrasyon projesinin, modele dahil edilen devletler için Atlantik karşısında

bağımsız kalabilecekleri tek strateji olduğunu belirtmeye devam ediyor.

Dünya Savaşı Makinesi’nin bir bölümünde, karşı bir enternasyonel makinenin bölgesel

ortaklıklarla oluşturulmasına vurgu yapılıyor. Yazarın, karşı bir makine kurmak için

jeostratejik adımlar atılmadıkça Dünya Savaş Makinesi’nin parçalanmayacağı vurgusu,

bölgesel birliktelikler için atılan adımlarda sürekliliğin önemine de işaret ediyor. Bağımsızlık

ve barış için evvela savaşılmış olduğunu unutmaması gereken Türk milleti ve bu coğrafya

için, hayati önemdedir bu.