Carl Sagan "Cennetin Ejderleri"

Dünya dışı yaşam diyince aklıma gelen ilk isim her zaman Carl Sagan olmuştur. Astronomi ve uzay bilimleri profesörü olan, zekasına hayran olduğum kadar yazdığı kitaplara da hayran olduğum bu efsane ismin, Cennet'in Ejderleri adlı kitabında insan zekasının evrimi üzerine fikirlerini ve bu fikirlerin temelini aldığı bir çok bilimsel gerçeği bulmak mümkün.

Kozmik takvim üzerinde insan zekasının evrimini ve yaptığı atlamaları - parlamaları gösterdiği giriş bölümünde, insanlığın akıl almaz bir hızla ve çok çok kısa bir zamanda tarihinde attığı dev adımları görmek mümkün. Siz de şöyle bir düşünürseniz, yüzyıllar içinde gelişen teknolojilerin yerini neredeyse son yirmi yıl içinde dehşet verici bir hızla gelişen teknolojinin aldığını görürsünüz, sonra hep beraber aslında şoka girebiliriz. Zira telefonun icadının ardından geçen zamana ve sırf şu son on yıl içinde cep telefonlarındaki gelişmeye bile bakarak bundan beynimizin şaşalaması bile mümkün bence. Fakat döneme, tüketime alışmış ve hızla gelişen teknolojinin sınırsızlığını az çok idrak etmeye başlayan bizler için bu şaşalamak belki de yakın zamanda asla içinde olmayacağımız bir duruma dönüşecek.  

Dünyadaki tüm taksonların aynı genetik kodla yazılmış olması sebebiyle dünya üzerindeki tüm organizmaların ortak bir genetik dile sahip olduğunu belirten yazar, hepimizin tek bir örnekten çıkmış canlılar olduğumuza dikkat çekiyor.

Beynin ağırlığının organizmasının kütlesiyle olan ilişkisine değinen yazar, kadın ve erkek insan arasındaki beyin ağırlığının farklılığının işlevsel açıdan önemsiz olduğunu özellikle vurguluyor.

Beynin yapısının duygular ve hareketler üzerinde olan etkisini ortaya koyan Sagan, güçlü duyguların daha çok memelilerde ve kuşlarda olduğunu belirtmiş.

Alın loblarının evrimleşmesinin önemini detaylı bir şekilde okura sunan yazar, insan öngörüsünün gelişmesi fikrinin insan tarafından kavranmasını, öngörünün ortaya çıkması olarak ele alıyor. Bununla ilgili olarak, mesela alın lobotomisi geçiren insanların benlik bilincini yitirmelerine de değiniyor.

Kitaptaki en etkileyici bölümlerden biri olan "Hayvanların Soyutlamaları" adlı bölümde işaret dilini öğrenerek gerçekten akıl almaz derecede başarılı bir iletişim kurabilen hayvanlar örneklerle anlatılıyor. Mesela bilgisayar kullanabilen, duygularını işaret dili ile belirtebilen, cümledeki dilbilgisi hatalarını seçip atmayı öğrenebilen, rock müzik yerine caz müzik seven bir maymun gibi... Kesinlikle okumanızı öneriyorum. Ayrıca ilk kez tattığı bir meyveyi tanımlarken, o meyveye İngilizce olarak verilen adı tanımlayan Lucy (maymun) beni kendisine hayran bıraktı.

İletişim kurmayı, bir insanla iletişim kurmayı öğrenebilen bu maymunların iletişim becerileri zamanında insanın kestiğini, onlardan çaldığımız bu gelişimi telafi etmek adına da şu an onlara yeniden bu şansı vermeye çalıştığımız fikrini öne sürüyor. Ayrıca hayvanları sömüren insanoğluna da bir çok mesaj veriyor.

Korkularımızın, rüyalarımızın, zihinsel rahatsızlıklarımızın atalarımızdan kalan ve genetik olarak ortak bilincimize işlemiş bir geçmişle bağlantılı olabileceğini ortaya koyan yazar, bir çok bilimsel kanıtla da bu durumu sorguluyor.

Son olarak dünya dışı yaşama ve insanın gelecekti evrimine değinen yazar, bence herkese umut veren bir metne imza atıyor.