18 Ekim 2014 Cumartesi

Terry Eagleton "Edebiyat Kuramı"

Uzun zamandır yazısını yazmam için gözümün içine bakıyordu Terry Eagleton'ın Edebiyat Kuramı adlı kitabı. Şu satırları yazdığım sıralardan hala devam eden taşınma - ev taşıma - evi taşımaya hazırlama süreci içinde fırsat buldukça yazısını hazırlamaya çalıştığım kitaplar arasında daha fazla bekletmeyim dedim.

Terry Eagleton'ın kimi zaman espirili - iğneleyici bir dille kaleme aldığı Edebiyat Kuramı, okurken sıklıkla altını çizip notlar alacağınız satırlarla dolu. Haliyle ustalardan birinin kaleminden çıkma, edebiyat üzerine neredeyse ders kitabı olabilecek (Belki de öyledir) bir eser; satırları çizmekten, bir kaç sayfada bir, bazen her bir sayfada post-it'i yapıştırmaktan bıkmayacağınız bir eser.

Konuyla ilgilenme derecenize göre üzerinde uzman olabileceğiniz ya da sadece kulak aşinalığınız olabileceği fenomenoloji, yorumbilgisi, alımlama kuramı, yapısalcılık, göstergebilim, postyapısalcılık, psikanaliz gibi konu başlıklarından oluşan Edebiyat Kuramı, bahsi geçen konuları yalnızca bilgi verip geçecek şekilde değil, kimi zaman eleştirerek ya da destekleyerek, kendi içinde tartışmalara ve sizi de konuya daha çok bağlayacak örnekler üzerinden konuyu ele alıyor.

"Yoksulların klasik edebiyatı" damgası vurulan ve uzun zaman boyunca bu tanımlamanın üzerine yapıştığı İngiliz Edebiyatı'nın ciddiye alınmama safhasının ardından sonunda üniversitelerde kendisine bir yer edinmesi, ancak edindiği bu yerin neredeyse "kadınların oyalanabileceği bir alan" haricinde hiçbir şekilde akademik çevrelerce dikkate alınmamış olmasının ele alındığı giriş bölümü hayli ilginç. Şu an İngiliz Edebiyatı üzerine çalışmış, çalışan ya da çalışacak olan çoğu kişi için bir binanın temellerini oluşturan onlarca yazar ve eserin vakti zamanında maruz kaldığı muamele hayli ilgi çekici.

Kitapta "ideolojik bir proje" olarak doğduğu savı ortaya konulan ve toplumun özellikle yoksul kesimi için bir "millyetçilik aşılama", "ortak değerleri aktarma", "genel kültürü yansıtma" "ahlaki değerleri benimsetme" gibi amaçlarla tamamen "ahlaki" bir temel üzerinde şekillenen İngiliz Edebiyatı'nın günümüze dek süregelen evrimine tanık olmak, toplumsal yapıların ulusların edebiyatı üzerinde nasıl şekillendiğini Eagleton'ın anlatımıyla görmek mümkün.

Yaygın toplumsal ideolojilerin her daim yansıdığı edebiyatın, çözümlenmesi sürecinde geliştirilen farklı kuramlar üzerinden Derrida, Heidegger, Saussure, Freud gibi ilk aklıma gelen önemli düşünür ve kuramcıların gözünden irdeleyerek, bazen karşınızda konuşuyormuş gibi Edebiyat Kuramı'nı sizlere anlatan Terry Eagleton ile zormuş gibi görünen bir konunun aslında ne kadar zevkli ve anlaşılır biçimde okuyucuya aktarılabileceğine de tanık oluyoruz.


Siyasi eleştiriye, aynı adlı bir bölümle yer veren ve kitabın kapanışını yapan Eagleton'ın Edebiyat Kuramı ile okuduğunuz metinlerin farklı bakış açılarından nasıl çözümlenebileceği ve asıl dertlerinin ne olduğunu merak ediyorsanız, bu merakınızı yenebilirsiniz.

Hiç yorum yok: