Susanna Kaysen "Girl, Interrupted"

"Emptiness and boredom: What an understatement. What I felt was complete desolation. Desolation, despair and depression."

Girl, Interrupted’I okumaya Okuyan Kedi’nin blog’unda kitap hakkındaki yazısını gördüğümde karar verdim. Öyle bir zamanlama ile ve öyle güzel yazmış ki, yazıyı okumayı bitirdikten kısa bir süre sonra kitabı okumaya başlamıştım bile.

Otobiyografik bir kitap olan Girl, Interrupted, yazarı Susanna Kaysen’in intihara teşebbüsü ardından yatırıldığı hastanede geçen sürecin anlatıldığı bir roman. On yedi yaşında iken yatırıldığı hasteneden neredeyse on dokuzunda çıkan yazar, kendisine konan teşhis ve hastalığına/kendisine dair detaylara ise sürecin sonunda ulaşıyor. Borderline Personality Disorder, yani ülkemizde sıkça bir çok (tabirimi bağışlayın lütfen ama) gerizekalının birbirine hakaret etmek amacıyla, “cool”(!) bir kelime olduğunu düşünerek yeri geldiğinde hiç bir dayanağı olmadan kendisini tanımlamak için kullandığı bu hastalıktan muzdarip genç bir kız olan Susanna’nın, içinde olduğu hastalıkla cebelleşme sürecinin yanı sıra hastanede yatan diğer insanların ve genellikle kendi çevresini oluşturan kızların ruhsal durumu ve aralarındaki arkadaşlık romana yansıyanlar.

Kitabı okumanızı, akıl hastalıklarını daha yakından tanımaya, hastanın neler çektiğini anlamaya karşı bir merağınız varsa bunu bir nebze de olsa öğrenebilmek için okumanızı tavsiye ederim. Zira ülkemizde BPD, yani sınırda kişilik bozukluğu gibi, insanın hayatının mahveden bir hastalık bile hakaret ya da laf olsun torba dolsun amacıyla kullanılabilirken, insanlar birbirine şizofren diye sözde hakaret etme amacıyla seslenirken insanların bu dalga geçtikleri kelimelerin bizzat içinde yaşamanın ne demek olduğunu bilmezken, BPD çerçevesinde ya da kitaptaki kızlardan birinin rahatsızlığı olan sosyopatlığın ne olduğunu bilmezken, kitap size aynı zamanda bir kaynak olma görevi de görebilir – bir tür.

Genellikle kişilik bozuklukları arasında en popular olanlar ve (evet benim sinirimi bozan o) bir yığın insanın ağzında sakız olanlar genellikle borderline olsa da etrafınızda onca bipolar olduğundan, kendisini yaşama adapte etme sürecinde olan bir çok dissosiyatif bozukluk hastası olan insan olduğundan bence emin olabilirsiniz. Kitapta belirtildiği gibi, BPD’nin, özellikle içinde yaşayan için ne kadar zor bir şey olduğunu düşünmenizi istiyorum. Sonsuz bir terkedilme korkusu ve mutsuzluk içinde, sürekli sanrılar görüp, gerçekle kurguyu, beyninizin size oynadığı bir oyunla saf gerçeği karıştırmanın, kendinize zarar vermenin, yaşıyor hissedebilmek adına kendinizi kesmenin ne demek olduğunu (kitapta bunu hap içerek intihar etmeye çalışan yazar üzerinden görebiliyorsunuz) lütfen düşünün. Benim kelimelerim ya da Wikipedia’da yazanlar muhtemelen buzdağının görünen kısmı olacaktır ama en azından çevrenizde birbirine borderline diye hakaret eden insanlar gördüğünde bir nebze içinizde bir şeyler sizin de sızlasın, siz de BPD’nin farkında olun istiyorum. Lafı bu kadar uzatmamın ve evirip çevirmemin sebebi de budur.

İnsanlar akıl hastnesinde tedavi görmenin havalı bir şey olduğunu, bir süre oraya yatıp kafa dinlemenin bile güzel bir şey olduğunu sanabilir ancak gerçek bir hasta için, hayata tutunmaya çalışan bir hasta için ne kadar ağır bir karar, hatta zorunluluk olduğunu düşünsenize. Plastik çatallarla yemek yemenin nasıl bir duygu olduğunu, etraftaki herkesin sizin “normal”(!) olmadığınızdan emin olduğu halde size “normalmişsiniz” gibi davranmaya çalışmasının duygularınızı nasıl etkileyeceğini düşünün. Bunun “cool” bir tarafı yok. Bu apaçık ve acı bir gerçektir. 20 yaşında akıl hastanesine yatırılmanın nasıl bir duygu olabileceğini düşünün.

Kitapta da vardı; bazen siz de “iyi” ve “normal” rolü yapar, hatta bunu “yutturabilirsiniz.” Saklamaya çalışabilirsiniz. Ama illa ki patlak verir ve bir süre sonra aslında kimsenin o “normal” imajınızın altındaki gerçekten aslında hiç uzaklaşmadığını görürsünüz. Doktorlar genelde numaraları yemez.

Düşünün. Etrafınızda bangır bangır gerçeği bağırmayan onca kişilik bozukluğu hastası ya da şizofren olduğundan çok eminim. Bu insanların neler yaşadıklarına bir nebze yakınlaşın, internet gibi bir kaynak elinizin altında, kurcalayın, bakın bence. Ama sonra “ay bende şu hastalık var, evet şu belirti bende de var” demeyin. Muhtemelen değildir zira bir hastalığınız varsa siz zaten tek başınıza bunun altından kalkamamış ve zaten çoktan bir tedaviye başlamışsınızdır. Yani kendinizde hastalık belirtisi aramadan, yalnızca bir gerçeği keşfetmeye çıkın, bence.

Genelde yaşayan ve doktordan başka kimse anlamaz. Kimse farkında olmaz. Herkes için geçiştirilecek bir mevzu ya da “şımarıklık” hastalığı olarak tanımlanabilir. İçtiğiniz onca ilaç başkaları için antidepresan gibi görünebilir ama elbette, bu tedavilerde antidepresan kullanılıyor olsa bile içtikleriniz oldukça ağır ilaçlardır. Yani “zengin ve şımarık kız” hastalığı çekmiyorsunuzdur aslında!

Yazı kitap yazısı olmaktan çıktı, farkındayım.

"Was insanity just a matter of dropping the act?"

Not: Ekleme, çıkarmalar yapabilirim yazıda. Umarım okurken duygularımı kimseyi kırmadan ya da kimseye yüklenmeden anlatabilmişimdir.