Herman Melville "Katip Bartleby"

"Yapmamayı tercih ediyorum."

Tercihleriniz sizi siz yapmıyor mu? Vazgeçtikleriniz ya da sahip olduklarınız sizin ve özgürlüğünüzün sınırlarını çizmiyor mu?

İstemeye istemeye para kazandığınız işten tutun da okulda size verilen ödevlere kadar yapmaktan nefret ettiğiniz halde yapmaya devam ettiğiniz bir şeyler yok mu?

İdarenin olduğu en küçüğünden en büyüğüne dek tüm kurumlarda var olmanın sizi siz yapmaktan uzaklaştırdığını düşünmüyor musunuz?

Ya da...

Sizce, siz "özgür" müsünüz?

Bence değilsiniz. Hiçbirimiz değiliz. Acı olan da bu. Özgürlük dev bir hayaldir. Belki sadece rüyalarınızda özgür olabilirsiniz ki onlar da aslında bilinçaltının hortlamasından ibaret, seçimlerinizi tam bir kontrolle gerçekleştiremediğiniz alanlar olduğundan...

Birey asla özgür olamaz.

Patronunuza gidip, size verdiği işi "yapmamayı tercih ettiğinizi" söylediğinizi düşünün; ya da annenizin, babanınızın, eşinizin, çocuğunuzun vs sizden istediği bir şeyi, yapmanız gerekliliğinin üzerinize kim ve ne zaman yapıştırıldığını bilmediğiniz bir şeyi yapmanızı istediğinde "yapmamayı tercih ettiğinizi" söylediğinizi düşünün.

Karşı taraf dehşete düşecektir.

Tıpkı Herman Melville'in eseri Katip Bartleby'deki anlatıcının, aynı zamanda Barleby'nin patronu olan kişinin, iş verdiği Bartleby'den "yapmamayı tercih ederim" cevabını ilk duyduğundaki gibi bir dehşete düşecektir.

Kendi tercihleri içinde yaşayan ve yer yer insanı çileden çıkartacak davranışlarıyla okuyucuyu bile köşeye sıkıştıracak kadar baskı yaratabilecek güçte olan Katip Bartleby'nin çalıştığı ofiste hayata karşı genel tutumunu yansıttığı iş hayatından anları patronu ağzından okuyoruz. Sınırları zorlayan bir umarsızlık içinde kendi özgürlüğünü ilan eden, iyi bir çalışan olan ancak zamanla tercihleriyle patronunu zora sokan Bartleby'nin hikayesinden sonra belki birileri çıkıp "yapmamayı tercih ederim" diyecektir ama ardından gelen bir toplumsal "ikaz" mekanizması ile hepimiz biliyoruz ki "yapmaya" devam edecektir.

Çünkü bu biziz.