Erich Fromm "Marx'ın İnsan Anlayışı"

Say Yayınları'nın Erich Fromm kitaplarından biri olan Marx'ın İnsan Anlayışı, Marx hakkında çarpıtılmış gerçekler ve yanlış çıkarımlar üzerine Fromm'un yorumları ve doğruları okura sunması ile başlıyor.

Marx'ın oluşturduğu düşünce sistemi içinde asıl amacının insanı bağımsızlaştırmak ve özgürleştirmek olduğunu okura ısrarla, her fırsatta anlatmaya çalışan yazar, Marx'ın maddecilik üzerine saptırılmış görüşlerini de bu vurgusu ve konu hakkındaki detaylı incelemeleri ile düzeltiyor.

Marksist kuramın maddi kazanç ve kar elde etme güdüsüne vurgu yapmamış olmasıyla birlikte kapitalden kurtulmadığı sürece bir insanın bağımsızlığına ulaşamayacağının vurgulandığı eserde, Fromm'un yol göstermeleri sayesinde Marx'ın bireyin yabancılaşma olarak tanımladığı, doğadan, tarihten ve kendi varlığından uzaklaşması tehlikesini okuyoruz. Marx'ın en önemli hedefinin insanları ekonomik ihtiyaçlarının doğurduğu baskı ve bağımlılıklardan kurtarma olduğu, önemle vurgulanan bir nokta.

Fromm, Rusya'daki komünistlerin yanlış anladığını iddia ettiği Marx ve düşüncelerinin çarpıtılarak, Marx'ın hedonist bir maddeci olarak tanımlanması haksızlığına değiniyor.

Bireyin toplum içinde kendisini dışavurarak ve bunu da üretim biçimine yansıtarak (ki bu üretim biçimi de baskılardan ve bariz ayrıştırmalardan, keskin görev tanımlamalarından uzaktır) var edebileceğinin altını çizen metinde, bireylerin ne olduklarının aslında neyi üretmiş oldukları gerçeğine dayandığını belirtiliyor - çıkış noktası elbette Marx.

İnsanın tarih olduğuna değinen Marx, hümanizm ve doğalcılık olarak tanımladığı kendi felsefe sistemi içinde, kapitalist ekonomi sistemlerinin ana motivasyon aracı olarak sürekli biçimde parayı öne çıkarmasının nesne arzularını oluşturduğuna değiniyor.  Tüm bu sistem içinde dönen dünyaya rağmen ise tek sistemin "vahşi" kapitalizm olmadığını da okura sunan Marx, bu sistemi zorunlu bir toplumsal yapı olarak belirtmekten kaçınıyor.

Üretim şekillerini sosyal, siyasi ve entelektüel yaşamın kendisi olarak tanımlayan metinde, insanın doğayla (tarihle) bütünleşmesinin ve kendisini "mümkün kılmasının" vurgusu ise sık sık yapılmakta.

Sosyalizmin işçi ücretleri konusunda günümüzde yanılgıya düştüğü noktaları da ele alan Fromm, Marx'ın bir diğer yanlış anlaşıldığı alan olan gelir dağılımı konusunda da okura ilginç gelebilecek detaylara yer veriyor.

İnsanın kendi emeğine yabancılaşmasının, kendisinden uzaklaşmasının ve yok olmasının sebebi olarak sunan metinde, Marx'ın insana verdiği değeri ve insan kavramının, ideal dünya düzeni içinde nasıl olması gerektiğini inceleyen metin, bir insan olarak Marx'a dair paylaşımlar ile son buluyor.

Kesinlikle tavsiye edebileceğim bir kitap.